مشکلات مرتبط با کشف‌رود، از معدود سوژه‌هایی است که در یکی دو دهه گذشته به دلیل تبعات بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی فراوانش، ده‌ها بار پیرامون آن نوشته‌ام اما گویی این قصه را پایانی نیست؛ در حالی که در این مدت نامه‌نگاری‌های بسیاری بین دستگاه‌های مسئول انجام شده، برخی دستگاه‌های دیگر نهادهای دولتی و عمومی را به کم‌کاری و تخلف متهم و حتی از یکدیگر شکایت حقوقی کرده‌اند؛ بارها پای نمایندگان مجلس و دولتمردان مرکزنشین به ماجرای کشف‌رود باز شده، دستگاه قضایی ضرب‌الاجل‌های پیاپی صادر کرده و هر بار به دستگاه‌های متخلف و کم‌کار هشدار و تذکر داده، اما مشکل کشف‌رود همچنان به قوت خود باقی است و بلکه بر دامنه آن نیز افزوده شده است.
در همین دو دهه گذشته صدها جلسه و نشست محلی و ملی در ارتباط با کشف‌رود برگزار و چندین و چند کمیسیون و کارگروه با هدف فائق آمدن بر مشکلات قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین رودخانه خراسان تشکیل شده است که درمجموع ده‌ها میلیارد تومان هزینه بر ملت و به ویژه مردم مشهد و خراسان رضوی تحمیل کرده و علاوه بر آن ده‌ها میلیارد تومان هم صرف برنامه‌های کوتاه و میان‌مدت ساماندهی کشف‌رود شده است.
برنامه‌هایی چون ساخت تصفیه‌خانه، پرداخت وام و کمک مالی به کشاورزان اطراف کشف‌رود برای کشت جایگزین سبزی و صیفی‌جات، جمع‌آوری موتورپمپ‌ها، لایروبی بستر و پاک‌سازی حریم این رودخانه، طرح‌های مطالعاتی و برنامه‌های متعدد دیگری که البته بسیاری نیز روی کاغذ مانده و هرگز اجرایی نشده است.
در چند سال اخیر اما پیرو دستور و تأکیدات حکومتی و ورود استانداران به موضوع کشف‌رود، اقدام‌ها و برنامه‌های اجرایی دستگاه‌های مسئول در این حوزه به ظاهر شدت گرفته و با تعیین شهرداری مشهد به‌عنوان فرمانده ساماندهی کشف‌رود نیز دغدغه نبود هماهنگی و مدیریت واحد، برطرف و کورسوی امیدی برای پایان یافتن این معضل روشن شد.
با وجود این و با گذشت بیش از یک سال از آغاز فعالیت فرمانده واحد ساماندهی کشف‌رود، هر چند اقدام‌های خوب و به همان اندازه قابل قدردانی در بخش‌هایی از این محدوده انجام شده است اما در دیگر نقاط حاشیه این رودخانه قدیمی شرایط تغییر چندانی نداشته است آنچنان که بازدیدهای میدانی خبرنگاران ما نشان می‌دهد، با وجود فعال بودن چند تصفیه‌خانه در مسیر و محدوده و ادعای مدیریت شهری مبنی بر سد کردن دسترسی کشاورزان به فاضلاب کشف‌رود، هنوز همچون گذشته فاضلاب خام و صنعتی در این رودخانه جریان دارد و صدای موتور پمپ هایی که شبانه‌روز بی‌محابا فاضلاب را به مزارع سبزی و صیفی‌جات اطراف انتقال می‌دهند، گوش آسمان را پر کرده است.
در این بین فرمانده واحد مدعی است به تنهایی نمی‌تواند کار را پیش ببرد؛ برخی مسئولان کمبود اعتبارات را بهانه می‌کنند؛ بعضی کم‌کاری و بی‌تفاوتی دیگر دستگاه‌ها را عامل ناکامی برنامه‌هایشان اعلام می‌کنند و عده‌ای اما سکوت را به عنوان بهترین ترفند برای دور ماندن از انتقادها برگزیده‌اند.
یکی از مسئولان هم به تازگی بدون توجه به این هیاهو و سکوت همپیمانانش، تریبون به دست گرفته مشکل فاضلاب دزدی را به کلی برطرف کرده است! جالب‌تر آنکه دستگاه قضایی در میان این آشفتگی، ناهماهنگی و نابسامانی، سکوت اختیار کرده و حتی پیگیر هشدار پایان یافتن ضرب‌الاجل‌های خود نیست، حساب‌کشی از مدعیان دروغگو و مسببان هدررفت میلیاردها تومان از جیب ملت، پای اقدام‌هایی که خروجی مؤثر و ملموسی هم نداشته است، پیشکش!
این در حالی است که از دو سه هفته دیگر روزانه حجم انبوهی از سبزی و صیفی‌جات سیراب شده با فاضلاب مسموم کشف‌رود، بار دیگر راهی بازار و سفره‌های مردم خواهد شد؛ محصولات زارعی که تا حدود دو دهه پیش با آب چشمه، قنات و چاه‌های کشاورزی سیراب می‌شدند اما مالکان آن‌ها در پی قراردادهای تحمیلی شرکت‌های دولتی، ناچار به واگذاری حقابه خود از رودخانه‌ها، سد کارده، چشمه، قنات و چاه‌های کشاورزی شدند و در مقابل مجبور به خرید پساب تصفیه‌خانه‌هایی شده اند که هرگز استانداردهای لازم را نداشته است.
آن‌ها که به تجربه دریافته‌اند تفاوت چندانی میان کیفیت پساب تحویلی از تصفیه‌خانه‌ها با فاضلاب جاری در کشف‌رود وجود ندارد و دولت نیز به هیچ یک از تعهدات خویش پایبند نبوده و نیست، به سمت خرید موتورپمپ و انتقال فاضلاب رایگان به اراضی کشاورزی خود رفته‌اند.
در این بین سلامت شهروندان مشهدی، زائران و ساکنان دیگر شهرهای مصرف‌کننده محصولات این مزارع، هرگز در هیچ یک از تصمیم‌های گرفته شده در حوزه کشف‌رود چه از سوی مسئولان دستگاه‌های مرتبط و یا حتی کشاورزان، در اولویت و کانون توجه قرار نداشته است.
نظر شما